Neprijateljska ofanziva “Drina 93 – Seminar”: Podsjećanje na najdužu i najkompleksniju operaciju VRS tokom rata u Bosni i Hercegovini

Napad na zvorničko-teočanske slobodne teritorije koordinisan je s olovskom operacijom. Operacija na ovom bojištu nosila je naziv “Seminar” i imala je za cilj okupaciju slobodnih teritorija, te zauzimanje brane koja se nalazi na jezeru Sniježnici, i putne komunikacije Lopare – Priboj – Sapna – Zvornik. Operaciju je predvodio Novica Simić, komandant Istočnobosanskog korpusa VRS.

Snage VRS na području zvorničko-teočanskog ratišta sa zapada i sjevera činile su 1. majevička laka pješadijska brigada i 2. majevička laka pješadijska brigada iz sastava Istočnobosanskog korpusa.

One su tokom trajanja ofanzive pojačane 1. bijeljinskom lakom pješadijskom brigadom “Panteri”. S južne i istočne strane bojišta prostirala se zona odgovornosti 1. zvorničke pješadijske brigade iz sastava Drinskog korpusa. Nju je tokom trajanja ofanzive pojačala specijalna jedinica “Vukovi sa Drine”. Sveukupno, napadačke snage brojale su oko 6.000 boraca.

Na području slobodnih teočansko-zvorničke teritorija prostirale su se zone odgovornosti 1. teočanske brigade “Hajrudin Mešić” i 206. brdske brigade.

Značajan doprinos slamanju “Seminara” dale su i druge jedinice: 210. viteška brigada, jedinica MUP-a iz Teočaka, 1.četa iz tuzlanskih brigada, artiljerijske jedinice MAD 2.korpusa i posada PVO iz Gradačca…….”Crni vukovi”, minobacački vod 212. bosanske brigade. Odbrambene snage sveukupno su brojale oko 4.000 boraca.

Početkom mjeseca novembra 1993. godine uočeno je da neprijatelj grupiše svoje snage oko zone odgovornosti naše Brigade. Prikupljeni obavještajni podaci su nam govorili da agresor planira izvesti ofanzivu širih razmjera. Aktivnim izviđanjem, prikupljenim podacima putem elektronske borbe (PEB) i dobijenim podacima od pretpostavljene komande došlo se do zaključka da će ova operacija agresora, po svom karakteru, sadržaju i broju angažovanih snaga i sredstava, biti jača od svih do tada izvedenih borbenih dejstava u zoni odgovornosti Brigade.

Naša brigada nalazila se u veoma teškoj situaciji zbog nedostatka ljudstva, materijalno tehničkih sredstava, hrane, odjeće i obuće. Ovo je dodatno usložnjeno činjenicom što su konvoji sa hranom iz Hrvatske obustavljeni zbog sukoba u srednjoj Bosni između ARBiH i HVO.

Zbog nedostatka ljudstva, na istočnoj strani zone odgovornosti nije postojao fizički spoj sa susjednom 246. brigadom. Međuprostor je bio u dužini oko 3,5 km i protezao se pravcem Laze (Mirkova kuća) – Zečija Kosa. Isto tako, i na zapadnoj strani z/o brigade postojao je međuprostor u dužini oko 2 km, koji je kontrolisan isključivo izviđačkim jedinicama putem patrola. Znajući da će neprijatelj tokom napada iskoristiti navedene međuprostore, Komanda brigade je naredila zaprečavanje ovih prostora minskim poljima. Naređeno je da inžinjerijski vod brigade minira branu na jezeru Sniježnica.

Povećan je stepen borbene gotovosti, naređeno je dodatno uređenje linije odbrane i borbenih zaklona.

U saradnji sa Odjeljenjem odbrane Teočak angažovano je i svo sposobno ljudstvo za borbu. Civilni organi vlasti poduzeli su sve potrebne mjere na pripremi naroda za očekivani napad neprijatelja. Svo sposobno stanovništvo Teočaka je angažovano za potrebe odbrane teočanske teritorije.

Naše procjene su govorile da će neprijateljska ofanziva trajati duži vremenski period. Nije se isključivala mogućnost da će predstojeća napadna dejstva voditi visoki oficiri, ranga generala Vojske tzv. Republike Srpske. Ova pretpostavka će se kasnije potvrditi kao vjerodostojna, jer su obavještajni podaci dobiveni putem PEB-a dokazali da je neprijateljskom ofanzivom „Drina 93“ lično komandovao komandant Istočno-bosanskog korpusa VRS Novica Simić. Neki podaci pokazuju da je na isturenom komandnom mjestu neprijateljskih snaga u zoni odgovornosti Prve majevičke brigade u više navrata boravio i lično komandovapo Ratko Mladić.

Pred početak i u toku borbenog djelovanja za očekivati je intezivna elektronska i specijalna dejstva agresora u cilju prisluškivanja, ometanja naših radio i drugih veza. Nije bila isključena ni upotreba bojnih otrova i ubacivanje diverzantskih grupa u dubinu naše teritorije. Kroz pisane, radio i televizijske medije neprijatelj aktivno priprema i nagovještava da će doći do većeg sukoba sa muslimanskim snagama u Teočaku.

Naše snage i jedinice se nalaze u punoj borbenoj spremnosti. U komandi Brigade formiraju se operativni timovi od po dva oficira čiji je zadatak da prate rad i pružaju pomoć komandama bataljona i prištapskih jedinica. Komandant Dževad “Babak” od 14.12.-21.12.1993. boravi na IKM brigade u zoni odgovornosti Prvog bataljona u Čaklavici, koordinira aktivnosti, organizuje i planira sistem odbrane, raspoređujuće snage i sredstva na moguće pravce napada neprijatelja, donosi odluke na terenu, na istočnoj zoni odgovornosti Brigade.

Napad VRS započeo je 10.novembra 1993. granatiranjem Teočaka raketama SA-2 (sovjetska raketa zemlja-zrak-zemlja). Ubrzo su se na udaru artiljerije našla i ostala naselja na slobodnoj teritoriji, te linije odbrane. Ispaljene su i tri rakete zemlja-zemlja na centar Teočaka.

Glavne snage VRS angažovane su na pravcima Ugljevik – Veliki greben – Bilalići, Lokanj – Mirkova kuća – Laze – Praznitorba i Priboj – Džemat – Obršine, a pomoćne na pravcima Ugljevik – Peljave – Jasikovac,[18] Rakovac – Savići – Ravni Zavid – Sandići, te u zoni 206. brigade pravcima:Ravne njive – Zečija kosa, Bijela zemlja – Kovačevići….

Dana 21.11.1993. godine neprijatelj vrši pomjeranje svoje linije odbrane prema zoni odgovornosti našeg Prvog bataljona. Bez borbe zauzima međuprostor sa istočne strane ratišta u širem rejonu Laze – Zečija Kosa, a sa zapadne strane međuprostor Skakovica – Obršine.

Neprijatelj ne miruje, konstantno poduzima artiljerijsko-pješadijske napade manjih razmjera u zonama odgovornosti našeg Drugog i Četvrtog bataljona u rejonima Nikolići i Pošajtovac. Po naseljenim mjestima Teočaka i civilnom stanovništu dejstvuje modifikovanim raketama velike razorne moći tipa «Luna» i «Volhov». Ovom prilikom ispaljene su tri rakete i jedna od njih je pogodila sam centar Teočaka (dvorište Džuzdanović Husnije). Neprijatelj je namjeravao da zastraši, stvori paniku i pometnju kod civilnog stanovništva.

Istog dana, neprijatelj uspijeva da probije liniju naše odbrane u rejonu tt 610, tzv. «Andrijina kuća» a kasnije po mnogo čemu poznati «rov 6». Brzom intervencijom interventne jedinice Brigade naprijatelj je vraćen na početne položaje.

U poslijepodnevnim satima neprijatelj otpočinje sa napadima na Veliki Greben. Ovaj napad naše snage uspješno odbijaju. U svim ovim napadima neprijatelj trpi ogromne gubitke u živoj sili i MTS-u što je uticalo da djelimično obustavi dalje angažovanje pješadijskih jedinica, ali i dalje nastavlja sa žestokim artiljerijskim dejstvima iz svih vrsta oruđa i oružja. Ovakvim načinom ratovanja, neprijatelj našim snagama ne dozvoljava opuštanje, odmor, pregrupisavanje i slično. Artiljerijska dejstva nesmanjenom žestinom svakodnevno traju do 26.11.1993. godine. Podaci iz operativnih dnevnika naših jedinica kazuju da je dnevno na linije odbrane i naseljena mjesta padalo više od 6.000 granata.

Dana 27.11.1993. godine u ranim jutarnjim satima neprijatelj istovremeno izvodi jake kombinovane artiljerijsko-pješadijske napade na naše l/o u rejonu Laza, Obršina, Nikolića, Pošajtovca i Velikog Grebena.

Ovim je otvorena linija borbe u dužini preko 10 kilometara. Prema podacima prikupljenim sa PEB-a Brigade došli smo do potvrđene informacije da je komandu nad ovom operacijom preuzeo lično Ratko Mladić, a da u artiljerijskoj podršci i navođenju granata učestvuju i dobrovoljci iz Srbije i drugi dobrovoljci, čiji akcent i govor kazuju da se radi o ruskom jeziku.

U noći 27/28. novembra VRS ukopava tenkove i uspostavlja linije odbrane na Visokoj glavici, ključnoj koti u međuprostoru između Zečije kose i Teočaka.

Na zvorničko bojište 29. novembra stižu “Živiničke ose”, koje se smještaju u Goduš u stanju borbene pripravnosti. 2. decembra u 15:00, zajedno s Interventnim vodom 3. bataljona 206. brdske brigade, “Ose” vraćaju objekat Završkog brda, izgubljen u 13:45, nanoseći neprijatelju velike gubitke u ljudstvu. U rejonu obližnjeg Ravnog Zavida likvidirano je pet vojnika VRS nakon što su se uspjeli probiti do rovova branilaca.

U noći 3/4. decembra VRS vrši napad na Zečiju kosu, a borbe se nastavljaju i 5. decembra. Uz stalne napade i artiljerijska djelovanja, VRS utvrđuje linije odbrane na Visokoj glavici i Kikovima. 6. decembra, u neuspješnom pokušaju da se protjeraju jedinice VRS s Visoke glavice, poginula su dva borca 206. brdske brigade.

19. decembra započeo je posljednji jači napad tokom operacije “Seminar”. Napad VRS na Kovačeviće brzo je odbijen, ali su intenzivirana dejstva oko Nezuka i Zaseoka, gdje je VRS pokušavala iz pravca Šetići – Klisa – Kitovnice artiljerijsko-pješadijskim napadima probiti linije odbrane 206. brigade. Borci iz Zaseoka povukli su se u srednji dio sela, ali su se, uz pomoć “Živiničkih osa”, do kraja dana vratili na početne položaje.

Operaciju “Seminar” obilježila su svakodnevna dejstva VRS iz raznih oruđa po slobodnim zvorničko-teočanskim teritorijama. “Seminar” je okončan 24. decembra 1993. potpunim neuspjehom VRS; sve važnije linije odbrane na ovom bojištu ostale su pod kontrolom Armije RBiH.

Naše snage u zoni odgovornosti Prvog bataljona nadljudskim naporima, angažujući sve pripadnike bataljona, od kurira do komandanta, bez obzira na zdravstveno stanje i dotadašnju iscrpljenost u borbama, uspijevaju da odbiju sve napade neprijatelja. U ovim borbama naša jedinica je imala tri poginula borca, a sedam je teže i lakše ranjeno. Treba posebno naglasiti da je u ovim borbama sa puškom u ruci hrabro poginula Hodžić Hatidža, jurišajući na neprijateljske položaje u Lazama.

Cijelu noć neprijatelj granatira kompletno liniju odbrane Brigade, naseljena mjesta a artiljerijom gađa putne kominikacije.

Dana 28.11.1993. godine neprijatelj izvodi do tada najjači napad na naše linije odbrane u Lazama. Posebno jak napad ispoljen je pravcem Mejdan – Klenik Laze (istočno od raskrsnice puteva za oko 1.000 m, borbeni položaj broj 11 «Bukva»). U toku napada neprijatelj upotrebljava i helikopterske jedinice tipa „Gazela“ koje su dolazile iz pravca

Zvornika i Lokanja. Sve ovo je praćeno i upotrebom bojnih otrova nepoznatog tipa, a sa površinskog kopa rudnika Ugljevik na Teočak su ispaljene još četiri rakete. Prilikom upotrebe bojnih otrova naših devet boraca zbog trovanja hitno je prebačeno u Ratnu bolnicu Teočak na dalji tretman i zbrinjavanje.

Na ovom pravcu napada, neprijatelj uspijeva da ovlada našim rovom br. 11 i nastavlja sa napadnim dejstvima u pravcu Praznitorbe. Stalnu podršku pješadiji pružaju oklopno mehanizovane jedinice koje dejstvuju iz Lokanja i Donjih Laza (Andrijina kuća).

U noći 27/28. novembra VRS ukopava tenkove i uspostavlja linije odbrane na Visokoj glavici, ključnoj koti u međuprostoru između Zečije kose i Teočaka.

Na zvorničko ratište 29. novembra stižu “Živiničke ose”, koje se smještaju u Godušu i u stanju su borbene pripravnosti. 2. decembra u 15:00, zajedno s Interventnim vodom 3. bataljona 206. brdske brigade, “Ose” vraćaju objekat Završkog brda, izgubljen u 13:45, nanoseći neprijatelju velike gubitke u ljudstvu. U rejonu obližnjeg Ravnog Zavida likvidirano je pet vojnika VRS nakon što su se uspjeli probiti do rovova branilaca.

U noći 3/4. decembra VRS vrši napad na Zečiju kosu, a borbe se nastavljaju i 5. decembra. Uz stalne napade i artiljerijska djelovanja, VRS utvrđuje linije odbrane na Visokoj glavici i Kikovima. 6. decembra, u neuspješnom pokušaju da se protjeraju jedinice VRS s Visoke glavice, poginula su dva borca 206. brdske brigade.

19. decembra započeo je posljednji jači napad tokom operacije “Seminar”. Napad VRS na Kovačeviće brzo je odbijen, ali su intenzivirana dejstva oko Nezuka i Zaseoka, gdje je VRS pokušavala iz pravca Šetići – Klisa – Kitovnice artiljerijsko-pješadijskim napadima probiti linije odbrane 206. brigade. Borci iz Zaseoka povukli su se u srednji dio sela, ali su se, uz pomoć “Živiničkih osa”, do kraja dana vratili na početne položaje.

Procjenjujući situaciju na terenu, Komandant naše Brigade donosi odluku da izvrši prebacivanje dijela IDČ-a brigade u sektor odbrane Prvog bataljona, da izvrši kontranapad i vrati neprijatelja na polazne položaje.

Izvršene su kraće pripreme, te borci Prvog bataljona uz pomoć boraca IDČ-a brigade sprečavaju dalje napredovanje neprijatelja i privremeno ga vraćajući na polazne položaje.

Borbe sa neprijateljem trajale su gotovo čitavu noć. Borbe su vođene prsa u psa, u rovovima, iza svakog drveta i prirodne prepreke. Vrlo teško bi bilo opisati blisku borbu za vraćanje borbenog položaja br. 6 i za privremeno zauzetu liniju odbrane. To je nešto što vojna terminologija kao pojam ne poznaje, nešto što nikada nije viđeno i ne može se riječima opisati o kakvoj se hrabrosti naših boraca radilo. U ovim borbama svojom hrabrošću posebno su se istakli borci Prvog bataljona: od komandanta, članova komande bataljona, k-diri četa-vodova, kuhari, intendanti, vezisti, bolničari…….u Komandi je ostao samo kurir da se javlja na telefon…Bilo je to zaista jedno teško vrijeme, “vrijeme heroja”, kada su mali obični ljudi činila čuda i pisali velika djela.

U toku ovih borbi naše snage neprijatelju nanose ogromne gubitke u živoj slili i tehničko-materijalnim sredstvima. Na našoj teritoriji neprijatelj za sobom ostavlja tijela poginulih boraca, pa i tijelo komandira Specijalne policije.

Pripadnici protivoklopne čete ojačani sa posadom «Crvenih strijela» iz 2. MAD-a uspijevaju da unište jedan neprijateljski tenk u rejonu Donjih Laza.

Borci Prvog bataljona, koji su već 18-ti dan pod neprekidnim dejstvom agresora nalazili su se na izmaku snaga i bilo je pitanje da li će se u toku narednog dana uspjeti oduprijeti daljim napadimaneprijatelja.

Procjenjujući situaciju u zoni odgovornosti Prvog bataljona, komandant Brigade donosi odlučujuću odluku da se izvrši izviđačko-diverzantski napad na neprijatelja u rejonu Laza.

Oko ponoći, na čelu sa komandantom Brigade, naše snage izvode vrlo uspješnu diverziju. Iznenadnim napadom neprijatelju nanose ogromne gubitke u živoj sili. Pod iznenadnim i uspješnim napadom naše diverzantske grupe našla se neprijateljska jedinica SDB «Drinskivukovi» koja je bila gotovo prepolovljena.

Zbog ovog napada naših snaga i velikog gubitka u redovima samostalnog diverzantskog bataljona, neprijatelj je bio prisiljen da se povuče iz privremeno zaposjednute linije u međuprostoru Laze – Zečija Kosa.

Zaposjedanjem privremeno zauzete linije odbrane 21. decembra 1993. godine, definitivno je slomljena neprijateljska ofanziva “Drina 93” – „Seminar“ u zoni odgovornosti naše Brigade.

Operaciju “Seminar” obilježila su svakodnevna dejstva VRS iz raznih oruđa po slobodnim zvorničko-teočanskim teritorijama. “Seminar” u z/o 2.K je završen 24. decembra 1993. potpunim neuspjehom VRS, sve važnije linije odbrane na ovom ratištu ostale su pod kontrolom Armije RBiH. Gubici Armije RBiH na teočanskom ratištu su: 30 poginulih i 133 lakše i teže ranjenih boraca. Gubici VRS bili su: oko 200 poginulih, više stotina ranjenih, pet uništenih tenkova, te po jedan oklopni transporter i Praga. Borci Armije RBiH zarobili su tri puškomitraljeza M84, dva puškomitraljeza M53, 25 pušaka i 20.000 metaka raznih kalibara i veću količinu druge vojne opreme i sredstava.

(Monografija “Teočanski dani otpora 1992.-1995.”)